تاریخچه
مرکز اصلی خرما تاریخ مشخصی ندارد اما مدارک موجود در مورد نخل کاری به کشت این گیاه تا 4000 سال قبل از میلاد مسیح(ع) در محلی که هم اکنون در جنوب عراق قرار دارد، اشاره دارند. اما منابعی در مورد نخل از مصر باستان کشف شده است و نظر عمومی این است که ابتدایی ترین زمان نخل کاری مصادف با قدیمی ترین تمدن ها بوده و از شمال شرقی آفریقا تا شمال غربی جلگه دجله و فرات ادامه یافته است.
در ایران نخل و خرما از دوران باستان و پیش از هخامنشی کشت می‌شد. در ادبیات ساسانی از جمله در کتاب بندهشن از نخل یاد شده‌است. منابع چینی از ایران به عنوان سرزمین نخل خرما که در نزدشان به نام عناب پارسی و عناب هزارساله مشهور بوده، یاد کرده‌اند. در میان کشورهای اروپایی اسپانیا پیشینه بیشتری در کشت خرما دارد.
ریخت شناسی
میوه رسیده خرما بسته به نوع آن به رنگ های قهوه ای روشن، قهوه ای و قهوه ای تیره مایل به سیاه می باشند و گوشتی شیرین دارای یک هسته بلند به طول 1 تا 3 سانتی متر و قطر 2 تا 5 میلی متر است که به صورت خوشه های بزرگ ظاهر می شود.
مواد تشکیل دهنده
جدول 1- مواد مغذی کلیدی در 100 گرم خرما
انرژی (کیلوکالری) 300
پروتئین (گرم) 2/2
چربی (گرم) 5/0
کربوهیدرات (گرم) 72
منیزیوم (میلی گرم) 36
کلسیم (میلی گرم) 59
فسفر (میلی گرم) 63
هن (میلی گرم) 3
دیم (میلی گرم) 1
پتاسیم (میلی گرم) 648
ویتامین آ (واحد بین المللی) 50
ویتامین ب1 (میلی گرم) 09/0
ویتامین ب2 (میلی گرم) 1/0
ویتامین ب3 (میلی گرم) 2/2
فولات (میکروگرم) 12
ب (گرم) 22
فیبر غذایی (گرم) 3
مزیت خرما
بلافاصله بعد از خوردن یك كیلوگرم خرما، 3470 كالری انرژی در بدن تولید می شود. این مقدار انرژی در مقایسه با سایر میوه ها بسیار بالاست. مقدار انرژی تولید شده در یك كیلو گرم از مواد غذایی زیر به شرح زیر است :
زرد آلو : 520 كالری
پرتقال : 480 كالری
برنج پخته : 1800 كالری
نان گندم : 2295 كالری
موز : 970 كالری
گوشت بدون چربی : 2245 كالری
خرما و سرطان
خرما در پیشگیری از سرطان به دلیل داشتن مقدار زیادی منیزیوم نقش دارد. تحقیقات نشان می دهد که میزان ابتلا به انواعی از سرطان در افراد ساکن نواحی خرماخیز جهان کمتر می باشد.
خواص خرما
طبق نظر حکمای طب سنتی، جوشانده 50 گرم خرما در 1 لیتر آب، شربت بسیار مؤثری برای رفع خشونت و نرم کردن سینه است. به علاوه خرما برای درمان فلج، پارکینسون، تقویت کلیه، نرم کردن مفاصل و رفع کمردرد مفید می باشد. در کشور هندوستان از صمغ درخت خرما برای درمان اسهال و معالجه بیماری های مجاری تناسلی و ادراری استفاده می شود و از میوه خرمای بدون هسته، برای نرم کردن سینه و به عنوان ملیّن و همچنین بهبود آسم و ناراحتی های سینه و رفع سرفه بهره می برند. سایر فواید خرما شامل کمک به خون سازی (به دلیل داشتن ویتامین فولات) و درمان سنگ مثانه می باشد.
انواع خرما:
بيش از 3000 نوع خرما در جهان شناخته شده است .
ولي برخي آنها در ايران عبارتند از:
هليله، مضافتي، نيكديمي، شكري، بيگم، جنگي، كوتومي و دشتاري، مولس، تورگي، شكنك، سبزو، ماكيلي، ربي، چكردي، راسكويي، پوپو، سنگ شكن، خشكيج، شريفه، چرپان و بارشاهي